Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo nêu 10 yếu tố hình thành trạng thái hạnh phúc cho người học

Ngày 23/11, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu Giáo dục và Phát triển Nhân lực (EDI) tổ chức Hội thảo "Hạnh phúc trong Giáo dục 2024".

Phát biểu tại hội thảo, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết: Bày tỏ hứng thú và đánh giá cao sáng kiến tổ chức hội thảo chủ đề “Hạnh phúc trong giáo dục”, Bộ trưởng nhận định cách đặt vấn đề này rộng lớn, bao trùm hơn và sâu hơn cách đặt vấn đề phát triển các trường học hạnh phúc, dẫu cho trường học hạnh phúc là một phần quan trọng của hạnh phúc trong giáo dục.

Theo Bộ trưởng, nếu đặt vấn đề một cách rộng thì cần bàn cả hai phương diện: giáo dục hạnh phúc và hạnh phúc trong giáo dục; tức nền giáo dục làm thế nào hướng người học tới hạnh phúc, đạt tới hạnh phúc và nhận biết hạnh phúc ngay trong lòng của nền giáo dục.

Chủ đề hội thảo này cũng hết sức có ý nghĩa khi nền giáo dục của Việt Nam đang có những thay đổi mạnh mẽ. Trọng tâm của sự thay đổi đó là nhằm hiện thực hóa mục tiêu phát triển con người một cách toàn diện, giúp con người biết sống hạnh phúc, tạo ra hạnh phúc cho mình và cho những người có liên quan.

Một cộng đồng những người hạnh phúc chỉ có thể được tạo ra bởi một nền giáo dục hạnh phúc. Đây cũng chính là định hướng lớn mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đang chỉ đạo triển khai trong toàn ngành với những mức độ và phương cách khác nhau ở các bậc học, các đối tượng.

“Chúng ta đều rõ, hạnh phúc là một trạng thái tâm lý, cảm xúc, trạng thái tinh thần của con người, khi mà người ta thấy thoải mái, thỏa mãn, sung sướng, thăng hoa. Hạnh phúc được hình thành và tận hưởng thông qua cảm nhận của các nhân, nó mang tính cá nhân, cá thể, riêng biệt. Có những hạnh phúc chung của một nhóm, một cộng đồng, nhưng nó được góp phần bởi các cá thể và cảm nhận bởi các cá thể.

"Vậy làm thế nào để người học đạt tới trạng thái và cảm nhận hạnh phúc khi tham dự quá trình giáo dục, với tư cách là chủ thể, tự mình và tự thân?... Hạnh phúc tôi đang đề cập là chỉ nói tới hạnh phúc của việc học, tức vui học, học vui, học là vui và vui cùng với sự học, hoặc vui cùng với sự tiến bộ và càng tiến bộ càng tìm thấy niềm vui”, Bộ trưởng chia sẻ.

Theo Bộ trưởng, hạnh phúc thì chỉ có một, không có nhiều loại hạnh phúc, nhưng hạnh phúc lại có nhiều cấp độ, nhiều sắc thái, nhiều biểu hiện. Có hạnh phúc nho nhỏ thoáng qua trong khoảnh khắc; có hạnh phúc của cảm xúc thăng hoa; có hạnh phúc rộng lớn, sâu xa trầm tiềm trong đời sống tinh thần con người khi người ta thấy sự thỏa mãn đáp ứng cả trí tuệ và tình cảm, cả lý và tình.

Đối với người học, điều cần bàn là làm thế nào giúp học sinh có được thật nhiều niềm vui sướng trong quá trình học. Niềm vui và sự hứng thú càng lớn lao, bền vững, sâu xa, thì việc học của người đó càng thành công, càng gặt hái được nhiều kết quả tốt.

Bộ trưởng nêu ra một vài yếu tố giúp hình thành những trạng thái hạnh phúc cho người học trong quá trình học như sau:

Thứ nhất, người học có chí hướng, có khát vọng và quyết tâm càng lớn thì những hạnh phúc tiềm năng càng dồi dào nơi người đó, niềm hạnh phúc sẽ lớn hơn khi người đó đạt được các kỳ vọng lớn. Quy mô, tầm vóc của hạnh phúc tùy thuộc và mức độ kỳ vọng và sự thỏa mãn. Vì vậy, để người học đạt được nhiều niềm vui sướng và hạnh phúc trong việc học, cần giúp người học đặt mục tiêu học tập cho đúng đắn, cho lớn, cho sâu, cho rộng…. để có động cơ từ bên trong của sự phấn đấu và phấn đấu đạt tới hạnh phúc.

Thứ hai, học sinh biết tu dưỡng rèn luyện bản thân là gốc của việc học tập phát triển toàn diện và là gốc của việc đạt tới hạnh phúc. Người biết tu dưỡng theo các chuẩn mực sẽ có cảm nhận đúng đắn về hạnh phúc về giá trị của hạnh phúc, về hạnh phúc chân chính. Hạnh phúc luôn gắn liền với giá trị văn hóa. Thực chất thì cũng không có trường học hạnh phúc chung chung. Trường học hạnh phúc chỉ đúng nghĩa chân chính khi hạnh phúc ở trường học đó phù hợp với các giá trị tích cực, các giá trị chuẩn.

Thứ ba, cần biết cách định hướng, tạo dựng cho học sinh cách tự giải quyết vấn đề trong học tập, tự tìm hiểu, tự xử lý, tự giải đáp, chính là bắt đầu dắt tay học sinh bước đầu tiên vào con đường truy tìm hạnh phúc trong việc học.

Thứ tư, kiến giải cá nhân và sự suy nghĩ sâu sắc là điều cần khuyến học sinh hướng tới; trong đó khuyến khích văn hóa đọc, sự tranh luận, sự tôn trọng khác biệt trong lớp học, trong quá trình dạy học chính là khuyến khích người học bày tỏ quan điểm và cách đánh giá riêng...

Thứ năm, phương pháp dạy học cá thể hóa là phương pháp rất tốt phát huy người học và có thể đem lại cho người học tìm thấy niềm vui, hứng thú riêng, phù hợp với những nhu cầu riêng, con đường riêng của người học.

Thứ sáu, học sinh cần lấy chính bản thân mình làm chuẩn để đánh giá sự tiến bộ, để làm việc so sánh. Học sinh tự cảm nhận và đánh giá về sự tiến bộ của mình ngày hôm nay so với ngày hôm qua. Khi tự thấy mình tốt hơn ngày hôm qua, các em sẽ xuất hiện trạng thái hạnh phúc trong sự vượt lên chính mình.

Thứ bảy, có thái độ đúng và sống trong sáng, biết quan tâm tới người khác là tiền đề của hạnh phúc đích thực…

Thứ tám là, học đi đôi với hành, học cần thực hành. Quá trình này khiến người học nhận được các kết quả từ thực tế và họ sẽ cảm thấy hiệu quả của việc học một cách sinh động cụ thể; từ đó cảm nhận sinh động nhất về hạnh phúc.

Thứ chín là hoạt động giáo dục cần chú ý tới giáo dục phát triển trí tuệ cảm xúc hay năng lực cảm xúc, khả năng kiểm soát và bộc lộ cảm xúc… Đây là giáo dục cách để con người sống hạnh phúc, biết tạo dựng hạnh phúc cho mình và cho mọi người.

Thứ mười là trong hoạt động giáo dục, thầy luôn luôn lắng nghe, luôn luôn thấu hiểu, luôn chia sẻ là điều rất quan trọng khiến việc học của học trò trở nên hứng thú. Chỉ có những con người hạnh phúc mới có thể kiến tạo một thế giới hạnh phúc. Muốn trò hạnh phúc, trước hết các thầy cần phải hạnh phúc.

Theo Bộ trưởng, còn rất nhiều nữa những việc cần bàn trong việc kiến tạo hạnh phúc trong giáo dục. "Đối với trường TH School, người chủ sáng lập là bà Thái Hương, một người luôn quan tâm tới việc xây dựng trường học hạnh phúc. Muốn thực hiện được điều đó, trước hết bà phải là người hạnh phúc và con đường mà bà theo đuổi phải là con đường tạo ra những giá trị gia tăng cho hạnh phúc", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Chia sẻ tại hội thảo, Anh hùng Lao động Thái Hương, Nhà Sáng lập Viện Nghiên cứu Giáo dục và Phát triển Nhân lực (EDI) và Hệ thống trường TH School cho biết: TH School ra đời với khát khao tạo dựng một môi trường giáo dục hiện đại và nhân văn, nơi trẻ em Việt Nam có quyền được đón nhận nền giáo dục đẳng cấp quốc tế với môi trường và trang thiết bị học tập chất lượng tốt nhất; nơi trẻ em Việt Nam có quyền thụ hưởng các chương trình giáo dục thể chất toàn diện cùng chế độ học đường tối ưu, được luật hoá bài bản để cải thiện sức khỏe, tầm vóc thế hệ trẻ nói riêng và người Việt nói chung. Bên cạnh đó là mục tiêu đưa trẻ em Việt Nam trở thành những công dân toàn cầu; biết trân trọng văn hóa và nâng niu bản sắc Tổ quốc mình.

"Hãy xây dựng trường học trở thành “một điểm chạm hạnh phúc” nơi kết nối tinh hoa tri thức, văn hóa truyền thống và tầm nhìn tương lai; định hướng và trao quyền cho học sinh để sẵn sàng hành trang trở thành những công dân toàn cầu”, Anh hùng Lao động Thái Hương nhấn mạnh.

Áp dụng triệt để triết lý “Trường học hạnh phúc”, TH School đã, đang và sẽ tiếp tục trao quyền tự chủ cho mỗi học sinh, khích lệ các em phát huy tinh thần sáng tạo, không ngừng hoàn thiện bản thân để vun đắp nền tảng vững chắc cho thành công của các em trong tương lai.

TH School không chỉ đơn thuần là một mô hình mới, mà còn là một con đường góp phần đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo cách nhanh nhất và hiệu quả nhất.

Hội thảo gồm chuỗi hoạt động gồm 4 phiên; quy tụ các chuyên gia giáo dục hàng đầu trong nước và trên thế giới thảo luận, chia sẻ các kỹ năng, phương pháp về các cấu trúc, mô hình để có môi trường học tập hạnh phúc cho học sinh. Trong đó, nhấn mạnh đào tạo thế hệ giáo viên có năng lực kiến tạo những tiết học hạnh phúc, góp phần đổi mới giáo dục, thúc đẩy giáo dục toàn diện tại Việt Nam.

Hội thảo sẽ diễn ra trong hai ngày 23 và 24/11. Các diễn giả quốc tế cũng có các bài giảng cung cấp góc nhìn sâu sắc về việc tích hợp hạnh phúc và mục tiêu cá nhân vào môi trường giáo dục; chia sẻ những kinh nghiệm về giáo dục toàn diện và học tập cá nhân hóa; đặt mục đích và hạnh phúc là trọng tâm trong giáo dục.

Các hội thảo chuyên đề dành cho giáo viên và nhà quản lý giáo dục tập trung trong ngày 24/11, sẽ chia sẻ các phương pháp giáo dục sáng tạo và ứng dụng công nghệ nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy, lấy giáo viên làm trung tâm. Đồng thời, khuyến khích các giải pháp để giáo viên có thể sáng tạo, làm chủ một tiết học hạnh phúc, tạo niềm hứng khởi học tập cho học sinh trên mọi phương diện.