Hiệu quả triển khai thực hiện bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình

- Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình áp dụng cho mọi gia đình Việt Nam, với tiêu chí ứng xử chung là tôn trọng, bình đẳng, yêu thương và chia sẻ. Để bộ tiêu chí thực sự đi vào đời sống, thời gian qua, Ban Chỉ đạo công tác gia đình tỉnh đã thực hiện nhiều giải pháp thiết thực nhằm nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cộng đồng xã hội trong việc xây dựng gia đình văn hóa, xây dựng xã hội văn minh, hạnh phúc.

Cuối năm 2018, Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) xây dựng đã được triển khai thí điểm tại nhiều tỉnh, thành phố, trong đó có tỉnh Lạng Sơn. Bộ tiêu chí thí điểm thực hiện theo 4 nhóm ứng xử: giữa vợ, chồng (chung thủy, nghĩa tình); ứng xử của cha mẹ với con, ông bà với cháu (gương mẫu, yêu thương); ứng xử của con với cha mẹ, cháu với ông bà (hiếu thảo, lễ phép); ứng xử của anh, chị, em ruột trong gia đình (hòa thuận, chia sẻ).

Từ thực hiện thí điểm đến nhân rộng

Căn cứ hướng dẫn của Bộ VHTT&DL  và điều kiện thực tế của địa phương, Sở VHTT&DL đã tổ chức khảo sát, lựa chọn thí điểm Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình của tỉnh Lạng Sơn tại 200 hộ gia đình (trong đó có 100 hộ của thôn Thâm Pát, xã Bắc Quỳnh, huyện Bắc Sơn và 100 hộ của thôn Quán Thanh, xã Chi Lăng, huyện Chi Lăng).

Tại các địa bàn thí điểm, Ban Chỉ đạo công tác gia đình cấp huyện, cấp xã tăng cường chỉ đạo, tổ chức tuyên truyền nội dung bộ tiêu chí, vận động Nhân dân đăng ký thực hiện bộ tiêu chí; hướng dẫn cơ sở trong việc tổ chức lấy phiếu, tổng hợp, đánh giá và báo cáo theo quy định; giám sát việc tổ chức thực hiện các hoạt động thí điểm tại cơ sở.

Là địa bàn đầu tiên thực hiện thí điểm bộ tiêu chí, thời gian qua, xã Chi Lăng, huyện Chi Lăng đã có nhiều chuyển biến tích cực trong việc nâng cao chất lượng công tác gia đình trên địa bàn. Ông Lâm Văn Mạnh, Chủ tịch UBND xã Chi Lăng cho biết: Từ năm 2019, chúng tôi đã tổ chức quán triệt, vận động 100 hộ gia đình trên địa bàn thôn Thâm Pát thí điểm thực hiện Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình. Theo đó, thông qua các cuộc họp thôn kết hợp phát phiếu đăng ký đến từng hộ gia đình, xã đã vận động người dân thực hiện, giải đáp thắc mắc để người dân nắm rõ nội dung, ý nghĩa, mục đích của việc thực hiện các tiêu chí ứng xử trong gia đình và cam kết thực hiện nghiêm túc. Đến nay, chúng tôi đã nhân rộng việc thực hiện bộ tiêu chí ra 10 thôn còn lại, hằng năm triển khai cho các thôn đăng ký thực hiện bộ tiêu chí gắn với đăng ký tham gia thi đua xây dựng danh hiệu gia đình văn hóa, thôn văn hoá. Kết quả trong 5 năm qua, 11/11 thôn đều đạt danh hiệu văn hoá, riêng năm 2024 toàn xã có trên 90% số hộ đạt danh hiệu gia đình văn hoá (tăng gần 10% so với năm 2020).

Việc thực hiện Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình còn góp phần tác động đến thái độ, hành vi của mỗi cá nhân. Anh Dương Công Cồ, thôn Thâm Pát, xã Bắc Quỳnh, huyện Bắc Sơn cho biết: Gia đình tôi là gia đình 3 thế hệ với 5 thành viên. Ban đầu, cả gia đình tôi và nhiều người trong thôn cũng tò mò không biết Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình là gì, có tác dụng ra sao. Nhưng từ ngày được tuyên truyền và hướng dẫn cụ thể, đến nay, người dân trong xã tôi ai cũng hiểu và thực hiện. Khi có một bộ tiêu chí chung, mỗi người đều có ý thức thực hiện, tình yêu thương, sự quan tâm được vun đắp.

Theo thông tin từ Sở VHTT&DL, sau kết quả thực hiện thí điểm bộ tiêu chí giai đoạn 2019 - 2021, tại các địa bàn thí điểm, 100% các hộ gia đình thí điểm đăng ký đã thực hiện tốt tiêu chí và 100% hộ gia đình đánh giá việc thực hiện tiêu chí ứng xử trong gia đình là cần thiết. Đặc biệt, trong thời gian triển khai thực hiện bộ tiêu chí không xảy ra tình trạng ly hôn và bạo lực gia đình, mọi mâu thuẫn trong gia đình đều được các thành viên trong gia đình giải quyết một cách thấu đáo theo đúng nội dung của bộ tiêu chí đã đề ra.

Từ kết quả thí điểm tại tỉnh và một số địa phương khác trên cả nước, đến ngày 28/1/2022, Bộ VHTT&DL đã chính thức ban hành Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình. Nội dung gồm: tiêu chí ứng xử chung (tôn trọng, bình đẳng, yêu thương, chia sẻ) và tiêu chí ứng xử cụ thể với 4 mối quan hệ trong gia đình: vợ – chồng (chung thủy, nghĩa tình); ông bà – cháu, cha mẹ – con cái (gương mẫu, yêu thương); cháu – ông bà, con cái – cha mẹ (hiếu thảo, lễ phép); anh, chị – em (hòa thuận, chia sẻ). Trong đó, nội dung chi tiết của các tiêu chí đã được điều chỉnh cụ thể, chi tiết hơn so với bộ tiêu chí thí điểm.

Cùng với các địa phương trên cả nước, tỉnh Lạng Sơn đã tiếp tục triển khai thực hiện Bộ Tiêu chí ứng xử trong gia đình một cách tích cực. Cụ thể, ngày 30/6/2022, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 151 về triển khai thực hiện Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình đến năm 2025 trên địa bàn tỉnh. Trong đó mục tiêu đến năm 2025 đạt 70% hộ gia đình thực hiện hiệu quả bộ tiêu chí.

Ông Dương Minh Tuệ, Phó Giám đốc Sở VHTT&DL (cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo công tác gia đình tỉnh) cho biết: Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình được ngành thực hiện khảo sát từ năm 2018 và lựa chọn thực hiện thí điểm từ năm 2019; từ năm 2022 đến nay tiếp tục được nhân rộng trên địa bàn toàn tỉnh. Để những quy định trong bộ tiêu chí đến được với từng gia đình, từng thành viên và thực sự phát huy được hiệu quả, thời gian qua, Sở VHTT&DL đã tích cực phối hợp với các cơ quan, đơn vị xây dựng, cung cấp tài liệu hướng dẫn cơ sở triển khai thực hiện nội dung bộ tiêu chí; tổ chức tập huấn nâng cao năng lực thực hiện triển khai bộ tiêu chí cho đội ngũ cán bộ phụ trách công tác gia đình các cấp. Đồng thời, hướng dẫn cơ sở tổ chức triển khai việc đăng ký, đánh giá thực hiện bộ tiêu chí; coi đây là tiêu chí quan trọng để bình xét danh hiệu gia đình văn hóa hằng năm…

Lan toả nét đẹp ứng xử văn hoá

Từ năm 2022 đến nay, hằng năm Sở VHTT&DL đều tổ chức lễ phát động triển khai thí điểm Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình tại trung tâm các huyện, thành phố, trong đó đại diện lãnh đạo UBND 11 huyện, thành phố ký kết thực hiện “Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình” tại lễ phát động triển khai bộ tiêu chí. Cùng với đó, các cơ quan, đơn vị liên quan đã tổ chức hơn 10 cuộc tập huấn về các giá trị đạo đức và truyền thống tốt đẹp trong gia đình, quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của các thành viên trong gia đình. Ngoài ra, Sở VHTT&DL tổ chức gần 200 buổi sinh hoạt CLB phòng, chống bạo lực gia đình lồng ghép với các buổi sinh hoạt câu lạc bộ của hội phụ nữ, hội nông dân, đoàn thanh niên, người cao tuổi; tuyên truyền hưởng ứng ngày Quốc tế Hạnh phúc (20/3), ngày Gia đình Việt Nam (28/6).

Đến nay, việc thực hiện Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình đã được nhân rộng ra 100% xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh. Qua triển khai và nhân rộng việc thực hiện bộ tiêu chí, nhận thức và hành động của người dân chuyển biến mạnh mẽ đối với việc giữ gìn, phát huy các giá trị đạo đức, lối sống, cách ứng xử tốt đẹp, xuất hiện nhiều điển hình văn hóa ứng xử trong gia đình.

Tiêu biểu như gia đình bà Trịnh Thị Khén, thôn Khuổi Làm, xã Cao Minh, huyện Tràng Định là gia đình 3 thế hệ người dân tộc Mông tiêu biểu. Gia đình bà luôn giáo dục con cháu trên kính dưới nhường, tôn trọng, cùng giữ gìn nếp nhà. Hằng ngày, bà thường nói tiếng dân tộc, dạy các cháu thêu thùa trang phục và hát các làn điệu dân ca truyền thống của người Mông.

Cũng như gia đình bà Khén, gia đình bà Hoàng Múi Nảy, thôn Nà Mò, xã Mẫu Sơn, huyện Lộc Bình là gia đình người dân tộc Dao có 3 thế hệ cùng sinh sống. Bà thường xuyên bảo ban con cháu gìn giữ phong tục của người Dao như: làm men lá nấu rượu, thuốc đông y, cũng như nền nếp văn hóa gia đình. Bà Nảy cho biết: Gia đình tôi luôn thống nhất với nhau trên tinh thần "Gương mẫu, yêu thương". Cha mẹ, ông bà làm gương tốt cho con, cháu trong cử chỉ, hành động, lời nói. Chúng tôi thường xuyên chỉ bảo các con chăm chỉ làm việc, trao truyền kỹ thuật làm men lá và bốc thuốc đông y của người Dao cho các con trai và con dâu; chia sẻ kinh nghiệm trong cuộc sống cho con, cháu, giáo dục, động viên con cháu thực hiện lối sống văn hóa, ý thức công dân, giữ gìn gia phong, thường xuyên duy trì mặc trang phục của người Dao truyền thống…

Qua thực tế trên cho thấy, việc thực hiện bộ tiêu chí gắn với đẩy mạnh phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” đã tác động không nhỏ đến việc nâng cao chất lượng gia đình văn hóa trên địa bàn tỉnh, từ đó góp phần giảm thiểu tình trạng bạo lực gia đình. Cụ thể, năm 2024 toàn tỉnh có 83,8% hộ đạt danh hiệu gia đình văn hoá (tăng gần 10% so với năm 2020). Trong năm 2024, toàn tỉnh xảy ra 41 vụ BLGĐ, giảm 19 vụ so với năm 2023.

Thời gian tới, Sở VHTT&DL tiếp tục phối hợp với các cơ quan liên quan triển khai có hiệu quả bộ tiêu chí, đồng thời thực hiện tốt công tác phối hợp liên ngành trong tuyên truyền, tổ chức các hoạt động về gia đình, phát huy vai trò của các ngành là thành viên Ban Chỉ đạo công tác gia đình trong tổ chức thực hiện; kịp thời biểu dương, khen thưởng các cá nhân, tập thể, hộ gia đình có thành tích tiêu biểu trong xây dựng gia đình hạnh phúc và phát triển bền vững.