Bỏ cấp huyện: Công chức cấp xã cũng là công chức cấp tỉnh, trung ương

ĐBQH đề xuất khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp thì không có sự phân biệt giữa công chức cấp xã và công chức các cấp còn lại (cấp tỉnh và cấp Trung ương).

Việc bỏ cấp huyện và gộp xã thành các đơn vị hành chính với quy mô lớn hơn dẫn đến thay đổi đáng kể trong bộ máy quản lý Nhà nước. Một trong những vấn đề quan trọng cần xem xét là chế độ, phụ cấp dành cho cán bộ cấp xã trong mô hình mới.

Không phân biệt phụ cấp chức vụ

Trả lời phóng viên, bà Nguyễn Thị Việt Nga, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tỉnh Hải Dương, cho biết, hiện nay, có 10.035 đơn vị hành chính cấp xã, tới đây tổ chức lại chỉ còn khoảng 2.000 xã và mỗi xã gần như là một huyện nhỏ. Cũng theo dự kiến, khi bỏ cấp huyện sẽ có 1/3 công việc được chuyển lên cấp tỉnh và 2/3 sẽ chuyển xuống cấp xã.

"Vai trò của cấp xã rất quan trọng và là cấp gần dân nhất. Vừa làm chức năng của cấp xã, vừa làm chức năng của cấp huyện, trực tiếp giải quyết các công việc hằng ngày của người dân", bà Nga nói.

Nếu cán bộ, công chức cấp xã tương đương các cấp còn lại thì phụ cấp chức vụ, phụ cấp lương bổng và các chế độ khác không có sự phân biệt.

ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga

Nữ ĐBQH cho rằng, tăng thẩm quyền cho cấp xã cũng tương tự như việc vừa qua Bộ Công an quyết định bỏ công an huyện và công an xã đảm nhận thêm nhiều nhiệm vụ.

Theo đó, Bộ Công an tổ chức điều tra viên và cán bộ điều tra ở công an cấp xã để tiếp nhận tin báo tố giác tội phạm tại địa bàn cơ sở để chủ động tiếp nhận, phân loại tố giác, tin báo về tội phạm và trực tiếp thụ lý điều tra giải quyết các vụ án, vụ việc tại địa bàn cơ sở.

Ngoài những quyền hạn, nhiệm vụ trước đây, sau khi không tổ chức công an cấp huyện, lực lượng công an cấp xã nhận thêm nhiều nhiệm vụ mới như: cấp đổi căn cước công dân; cấp đổi giấy phép lái xe; tiếp nhận đăng ký, cấp biển số ô tô, xe máy, xe gắn máy…

"Vấn đề đặt ra là cơ cấu lại tổ chức bộ máy một cách khoa học, hiệu quả. Tôi cho rằng, khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp thì không có sự phân biệt giữa công chức cấp xã và công chức các cấp còn lại (cấp tỉnh và cấp Trung ương). Nghĩa là chúng ta chỉ còn 1 loại công chức", bà Nga nêu quan điểm.

Lý giải về đề xuất trên, theo ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga, xóa bỏ phân biệt công chức các cấp sẽ tạo sự liên thông giúp thu hút người tài, có trình độ, chuyên môn vào làm việc ở cấp xã.

"Và nếu cán bộ, công chức cấp xã tương đương các cấp còn lại thì phụ cấp chức vụ, phụ cấp lương bổng và các chế độ khác không có sự phân biệt", bà Nga nói.

Theo bà Nguyễn Thị Việt Nga, khi tăng thẩm quyền cho cấp xã, đồng nghĩa phải tăng được năng lực của bộ máy chính quyền cấp xã. Tăng trách nhiệm và năng lực thì chắc chắn sẽ đi kèm với việc tăng quyền lợi, đảm bảo cán bộ cấp xã không bị thiệt thòi so với khối lượng công việc thực tế.

Cùng bàn luận, ông Nguyễn Tiến Dĩnh, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ, cho biết, tại hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi), Bộ Nội vụ đã đề xuất bỏ quy định về "cán bộ, công chức cấp xã".

Theo đó, Bộ Nội vụ đề nghị chính sách thống nhất nền công vụ từ Trung ương đến cơ sở. Chính sách này nhằm thực hiện liên thông, bình đẳng, nhất quán giữa đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã với đội ngũ cán bộ, công chức trong hệ thống chính trị, đảm bảo nền công vụ thống nhất từ Trung ương đến cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã.

"Đây là đề xuất quan trọng để củng cố, nâng cao chất lượng cho chính quyền cơ sở đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao. Tức là hệ thống hành chính của chúng ta là 3 cấp thì đồng thời chất lượng đội ngũ công chức phải như nhau, có thể luân chuyển, liên thông công chức cấp xã với công chức cấp tỉnh và Trung ương, đáp ứng được yêu cầu số lượng và trình độ", ông Dĩnh phân tích.

Ông Dĩnh nhận định, khi cấp xã đảm nhận thêm nhiều nhiệm vụ của cấp huyện thì chế độ chính sách đối với cán bộ cần được thay đổi so với hiện nay.

"Mặc dù vẫn là cấp xã nhưng khi sáp nhập nhiều xã với nhau thì quy mô tăng lên. Sẽ phải nghiên cứu chế độ một cách tương ứng", ông Nguyễn Tiến Dĩnh nói.

Bí thư xã có thể trở thành tỉnh ủy viên

Liên quan đến vấn đề công tác cán bộ khi xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, nguyên Thứ trưởng Nội vụ Nguyễn Tiến Dĩnh dẫn lời Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bình Thuận hôm 8/3: "Sắp tới Bí thư xã là Tỉnh ủy viên, thậm chí là thường vụ".

Ông Dĩnh nêu thực tế, trước đây có một vài trường hợp Bí thư xã là Tỉnh ủy viên, song rất hạn hữu vì vẫn còn cấp huyện ở trên.

"Hiện nay, thông thường Bí thư Huyện ủy là Tỉnh ủy viên, có những đồng chí là Ủy viên Ban thường vụ Tỉnh ủy. Không còn cấp huyện thì cấp Bí thư xã đương nhiên sẽ là Tỉnh ủy viên", ông Dĩnh nhận định.

Bí thư Đảng ủy xã được cơ cấu là Tỉnh ủy viên hoặc tham gia Ban Thường vụ Tỉnh ủy thể hiện vai trò, vị trí chính trị được nâng cao.

PGS.TS Tô Văn Hòa

Đồng quan điểm, PGS.TS Tô Văn Hòa, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội, đánh giá, đây là một định hướng hoàn toàn phù hợp với yêu cầu đặt ra trong mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Khi cấp huyện không còn, cấp cơ sở sẽ trực tiếp là cấp hành chính sát dân nhất, đồng thời chịu trách nhiệm toàn diện trước cấp tỉnh. Yêu cầu về năng lực, trình độ và vai trò của người đứng đầu cấp cơ sở sẽ cao hơn trước rất nhiều.

"Bí thư Đảng ủy xã được cơ cấu là Tỉnh ủy viên hoặc tham gia Ban Thường vụ Tỉnh ủy thể hiện vai trò, vị trí chính trị được nâng cao. Đồng thời đòi hỏi yêu cầu cấp bách về năng lực lãnh đạo và quản lý", PGS.TS Tô Văn Hòa nói.

Hơn nữa, theo Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội, khi quy mô đơn vị cấp cơ sở được mở rộng sau sáp nhập, phạm vi địa giới quản lý lớn hơn, thì khối lượng công việc, tính phức tạp và yêu cầu điều hành đương nhiên tăng lên, đòi hỏi đội ngũ cán bộ lãnh đạo phải đủ trình độ, bản lĩnh và năng lực đáp ứng.

ĐBQH Phạm Văn Hòa, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, cho rằng, khi là Tỉnh ủy viên thì trình độ chuyên môn của Bí thư Đảng ủy xã phải tương đương như Giám đốc Sở và Bí thư Huyện ủy.

"Với yêu cầu cao như vậy, trình độ cán bộ cấp xã hiện nay chưa thể đáp ứng thì phải tăng cường cán bộ tỉnh hoặc huyện để giữ cương vị Bí thư Đảng ủy xã", ông Hòa nói.

Ông Hòa đánh giá, năng lực, trình độ của cán bộ cấp xã hiện nay chỉ đáp ứng được công việc hiện có của cấp xã. Vì vậy khi sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện thì phải tăng cường cán bộ từ 2 cấp này về cấp cơ sở.

"Chỉ có như vậy thì mới đủ cán bộ chuyên môn tham gia gánh vác công việc, nâng cao chất lượng cấp cơ sở lên", vị ĐBQH nói thêm.