Bảo vệ quyền lợi cho những người làm việc theo giờ

Bên cạnh mức lương tối thiểu tháng, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đề xuất từ ngày 1/7/2022 sẽ có thêm mức lương tối thiểu tính theo giờ, được quy định cho bốn vùng nhằm mở rộng độ bao phủ và tăng tính bảo vệ của tiền lương tối thiểu đối với các nhóm lao động làm những công việc linh hoạt, bán thời gian theo quy định của pháp luật về lao động.

Hiện nay, Chính phủ chỉ quy định mức lương tối thiểu vùng theo tháng. Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cho rằng đối với người lao động làm những công việc có tính chất linh hoạt, làm việc không trọn thời gian tại các hộ gia đình, các cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ (như nhà hàng, siêu thị, quán cà-phê…) việc sử dụng mức lương tối thiểu tháng làm căn cứ thỏa thuận, trả lương đang có sự cứng nhắc, thiếu cơ sở áp dụng linh hoạt. Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cũng nhận định, việc bổ sung mức lương tối thiểu giờ sẽ góp phần hoàn thiện chính sách tiền lương tối thiểu của Việt Nam, tăng tính tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam đang đề xuất gia nhập.

Theo đó, mức lương tối thiểu tính theo giờ sẽ là: vùng I: 22.500 đồng/giờ; vùng II: 20.000 đồng/giờ; vùng III: 17.500 đồng/giờ; vùng IV: 15.600 đồng/giờ. Đây là loại hình lương tối thiểu được quy định mới nhằm triển khai quy định của Bộ luật Lao động năm 2019. Các mức lương tối thiểu giờ được xác định dựa trên phương pháp quy đổi tương đương từ mức lương tối thiểu tháng và thời gian làm việc tiêu chuẩn theo quy định của Bộ luật Lao động năm 2019.

Đây là cách xác định mức lương tối thiểu giờ được áp dụng phổ biến ở nhiều nước trên thế giới và được các chuyên gia Tổ chức Lao động quốc tế khuyến nghị cho Việt Nam áp dụng.

Đây là lần đầu tiên Việt Nam có quy định về tiền lương tối thiểu theo giờ, tuy nhiên nhiều ý kiến còn băn khoăn mức lương được đề xuất đang thấp so mặt bằng giá cả cũng như thấp hơn mức lương thực tế thị trường đang trả cho người lao động. Các chuyên gia về lao động, công đoàn cho rằng, thế giới đã có quy định tiền lương tối thiểu theo giờ từ rất lâu, Việt Nam nên tính toán cách tính phù hợp, không thể áp dụng theo kiểu lấy lương tối thiểu tháng chia cho số ngày và số giờ làm việc ra kết quả lương tối thiểu giờ. Bởi nếu tính ngang với lương tối thiểu tháng hiện nay sẽ thiệt thòi cho đối tượng lao động ở khu vực phi chính thức.

Chị Thanh Vân, chủ chuỗi cửa hàng trà sữa tại quận Đống Đa, Hà Nội cho biết, trước thời điểm Covid-19 xảy ra, chúng tôi tuyển lao động theo ca mức lương khoảng 22.000-25.000 đồng/giờ. Tuy nhiên, hiện nay, các bạn trẻ có nhiều sự lựa chọn hơn nên hiện giờ đã tăng lên từ 25.000-28.000 đồng/giờ nhưng vẫn khó tuyển dụng.

Bà Nguyễn Thị Lan Hương, nguyên Viện trưởng Khoa học Lao động Xã hội đánh giá: Việc Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đưa ra mức lương tối thiểu theo giờ đã khẳng định vai trò của mức lương tối thiểu theo giờ trong nền kinh tế thị trường, cũng như phù hợp thông lệ quốc tế. Quy định này sẽ tạo ra một cái “lưới an toàn” nhằm bảo vệ cho tất cả người lao động khi tham gia thị trường lao động, phù hợp số giờ làm việc và khả năng của họ. Tuy nhiên, nếu tính đến các hệ số về bảo hiểm, chính sách an toàn lao động… mức sàn mà Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đưa ra vẫn ở mức thấp.

Phó Trưởng Ban Quan hệ lao động (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) Lê Đình Quảng cho rằng, đối tượng được trả lương theo giờ không chỉ ở khu vực phi chính thức mà có cả trong khu vực có quan hệ lao động nhưng không làm việc theo tháng mà chỉ thỏa thuận làm việc theo giờ. Hiện nay, mức lương người làm việc theo giờ đang được nhận ước khoảng 18.000-23.000 đồng/giờ khá thấp so với mặt bằng giá cả hiện nay. Tuy nhiên, cũng có những công việc được trả lương theo giờ cao như giúp việc nhà, trông trẻ, tư vấn kỹ thuật… ở mức 50.000-150.000 đồng/giờ. Ông Lê Đình Quảng đề xuất Chính phủ có thể tính toán đưa ra quy định mức lương tối thiểu trả theo giờ phải cụ thể để hai bên có căn cứ thỏa thuận.

Một số ý kiến khác cũng cho rằng không nên áp mức lương tối thiểu giờ theo hướng giờ cao bằng đối với mọi công việc, nhất là với những công việc cần tay nghề và có sự đầu tư chi phí đào tạo. Theo TS Vũ Minh Tiến, Viện trưởng Công nhân và Công đoàn (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam), nhóm lao động làm công việc bán thời gian, làm thời vụ, không làm đủ số giờ tiêu chuẩn trong một ngày, không có nhiều chế độ như những người làm việc toàn thời gian, không có tiền ăn giữa ca, tiền phép năm, tiền hỗ trợ đi lại, tiền nuôi con nhỏ, tiền thưởng tháng lương thứ 13… Do vậy, trong những lần đàm phán tiếp theo, mức lương tối thiểu giờ cần nhân thêm với một số hệ số nào đó, cao hơn mức đề xuất hiện nay nhằm bù đắp cho những khoản thiếu hụt này.