Bảo hiểm xã hội tự nguyện - chính sách an sinh cho người lao động tự do

LSO-Tính đến 30/12/2013, toàn tỉnh Lạng Sơn thực hiện được 100,8% chỉ tiêu về người tham gia và 111,3% về thu bảo hiểm xã hội tự nguyện (BHXHTN), vượt mức chỉ tiêu giao của BHXH Việt Nam. Đây là một kết quả hết sức khả quan trong bối cảnh BHXHTN hiện vẫn còn gặp nhiều khó khăn.

BHXHTN ra đời từ năm 2008 là một chính sách lớn của Đảng và Nhà nước, tạo điều kiện cho những người lao động tự do có thu nhập thấp, không ổn định như nông dân, thợ thủ công… sẽ được hưởng lương hưu dựa trên nguyên tắc có đóng, có hưởng. Khác với BHXH bắt buộc, đối với BHXH thì người lao động tự nguyện tham gia, được lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình để hưởng BHXH. Đối với trường hợp người lao động khi hết thời gian đóng BHXH bắt buộc mà chưa đủ số năm được hưởng chế độ nghỉ hưu thì có thể đóng BHXH tự nguyện để được hưởng chế độ lương hưu theo quy định. Để BHXHTN phát huy tính ưu việt trong cuộc sống, BHXH tỉnh, thành phố và các huyện trong tỉnh đã phối hợp tuyên truyền, lồng ghép chính sách BHXH, trong đó có BHXHTN đến các cấp hội, đoàn thể; tuyên truyền thông qua việc mở rộng mạng lưới đại lý bảo hiểm tới 226 xã, phường, thị trấn; tập huấn chuyên đề BHXH… Thực tế, đã có nhiều người lao động tự do thấy được lợi ích thiết thực của BHXHTN và nhiệt tình tham gia với số lượng người tham gia tăng hằng năm. Nếu so sánh trong tổng số các loại hình BHXH tính đến hết tháng 11/2013 thì BHXHTN là loại hình duy nhất vượt chỉ tiêu kế hoạch được giao. Theo đó, thu BHXH bắt buộc đạt 93,3% kế hoạch; BH thất nghiệp đạt 96,5% kế hoạch; BHYT đạt 80,3% kế hoạch. Riêng BHXHTN đạt 109,2% kế hoạch. Tính đến thời điểm cuối tháng 12/2013, toàn tỉnh có 853 người tham gia BHXHTN với số thu trên 3,44 tỷ đồng, vượt chỉ tiêu kế hoạch BHXH Việt Nam giao năm 2013; tăng 178 người và hơn 1,1 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2012. Đây có thể nói là kết quả khả quan cho những nỗ lực của BHXH tỉnh, thành phố và các huyện trên địa bàn tỉnh trong năm qua.

Người lao động tự do trên địa bàn thị trấn Na Sầm, huyện Văn Lãng

Tuy có kết quả đáng khích lệ trong việc thực hiện chính sách BHXHTN nhưng kết quả đó vẫn chưa tương xứng với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước. Thực tế, việc thực hiện chính sách BHXHTN ở Lạng Sơn vẫn còn gặp nhiều khó khăn, ảnh hưởng đến việc tham gia BHXHTN của người lao động tự do. Khó khăn trước hết là do mức thu nhập quy định làm cơ sở để đóng BHXHTN, mức này được thay đổi theo khả năng của người lao động ở từng thời kỳ nhưng thấp nhất bằng 20% mức lương tối thiểu chung. Như vậy có nghĩa với mức lương tối thiểu hiện nay, người lao động phải đóng 230.000 đồng/tháng. Đây là số tiền không lớn đối với gia đình khá giả, nhưng lại không nhỏ đối với lao động tự do, đặc biệt là người nông dân. Trên thực tế lại có rất nhiều loại hình bảo hiểm kinh doanh, thương mại gây tác động đến dư luận xã hội khiến người lao động hoang mang khi tham gia bảo hiểm. Trong khi đó BHXHTN mặc dù được tuyên truyền nhưng chưa sâu rộng đến mọi tầng lớp nhân dân, chưa có sự kết hợp chặt chẽ, thường xuyên với các tổ chức hội, đoàn thể như nông dân, phụ nữ, thanh niên… từ đó kéo theo việc nhiều người lao động chưa hiểu hết được quyền lợi của mình nếu tham gia loại hình BHXHTN nên chưa mặn mà với loại hình bảo hiểm này.

Ông Vũ Hoàng Mạnh, Phó Trưởng phòng Thu, BHXH tỉnh cho biết: bên cạnh những khó khăn trên, hoạt động của hơn 330 đại lý thu bảo hiểm vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập, chưa phát huy được hiệu quả tuyên truyền, thu hút, mở rộng đối tượng tham gia BHXH nói chung, BHXHTN nói riêng; đội ngũ cán bộ tuyên truyền còn mỏng, tuổi đời còn trẻ nên chưa đáp ứng được nhu cầu tuyên truyền đối với các đối tượng thuộc diện có thể tham gia BHXHTN. Thêm một lý do khiến người lao động tự do chưa hào hứng với BHXHTN là do thời gian đóng 20 năm là quá dài, trong khi lại chỉ được hưởng 2 chế độ là hưu trí và tử tuất.

Chính sách an sinh xã hội của BHXHTN không thể phủ nhận. Song, để thực sự thu hút người dân lao động tự do tham gia BHXHTN thì cơ quan có thẩm quyền cần có sự điều chỉnh các quy định của pháp luật như hỗ trợ một phần chi phí đóng bảo hiểm cho phù hợp với tình hình thực tế, hài hòa được lợi ích của người tham gia bảo hiểm. Bên cạnh đó, cơ quan bảo hiểm cần tích cực tuyên truyền sâu rộng Luật BHXH, chế độ, chính sách; phối hợp đồng bộ giữa các ngành chức năng; phát huy vai trò của các đại lý thu bảo hiểm trong công tác vận động để giúp người tham gia BHXHTN thấy được lợi ích thiết thực của loại hình bảo hiểm này, tạo điều kiện thuận lợi để người dân tham gia, để BHXHTN thực sự trở thành chỗ dựa vững chắc cho lao động tự do.

THANH HÒA