Bảo đảm an toàn lao động tại các mỏ đá ở Ðà Nẵng

Hiện nay, trên địa bàn Đà Nẵng có 63 mỏ khai thác khoáng sản đang hoạt động theo giấy phép của UBND thành phố. Trong đó có 37 mỏ khai thác đá với tổng diện tích khai thác 226 ha, trữ lượng hằng năm hơn 41 triệu m3. Đánh giá về hiệu quả của việc khai thác sản xuất vật liệu xây dựng trong thời gian qua, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) thành phố Nguyễn Điểu cho biết, đã đáp ứng về cơ bản nhu cầu xây dựng cơ sở hạ tầng, chỉnh trang đô thị, xây dựng các công trình công nghiệp và dân dụng trên địa bàn thành phố. Công tác quản lý nhà nước trong hoạt động khoáng sản đã chú trọng đến sự bền vững, đặc biệt quan tâm các vấn đề về ATLĐ, môi trường. Đa số các doanh nghiệp có hoạt động khoáng sản đã thực hiện đúng các quy định trong giấy phép, tập huấn ATLĐ hằng năm, có trách nhiệm trong việc bảo vệ môi trường và thực hiện cam kết ký quỹ phục hồi môi trường. Mặc dù vậy, ATLĐ vẫn là vấn đề nổi cộm thời gian qua tại Đà Nẵng.

Trưởng phòng Việc làm – An toàn lao động Sở Lao động – Thương binh và Xã hội (LĐ – TB và XH) Đà Nẵng Trần Thị Bích Liên cho biết, công tác quản lý ATLĐ tại các mỏ đá được xác định là vấn đề cấp bách, tình hình tai nạn lao động trong thời gian gần đây có giảm về số vụ nhưng số người chết lại tăng. Cụ thể, từ năm 2008 đến nay, đã xảy ra hơn 400 vụ tai nạn làm chết 35 người, riêng sáu tháng đầu năm 2011, xảy ra 23 vụ tai nạn, chết 10 người. Các vụ tai nạn chủ yếu trong xây dựng, khai thác khoáng sản. Riêng các mỏ đá, từ năm 2009 đến nay xảy ra hai vụ, chết bốn người. Để hạn chế tai nạn lao động tại các mỏ đá, thời gian qua, Sở LĐ-TB và XH đã tổ chức nhiều đợt tuyên truyền, tập huấn về ATLĐ. Từ năm 2010 đến nay, đã tổ chức được 15 lớp học, cấp hơn một nghìn thẻ ATLĐ cho người lao động. Với mục đích nhằm trang bị thêm cho các doanh nghiệp sử dụng lao động và người lao động những kiến thức cơ bản về ATLĐ, xử lý các tình huống bất trắc xảy ra.

Hiện nay, số lao động tại các mỏ đá trên địa bàn Đà Nẵng chưa được ngành chức năng thống kê cụ thể vì thay đổi theo mùa vụ. Mặt khác, con số về các vụ tai nạn lao động và số thương vong nếu các đơn vị không báo cáo đầy đủ nên chưa thể hiện được mức độ nghiêm trọng của ATLĐ. Gần đây nhất, ngày 13-5-2011 tại mỏ đá Hố Cái (Hòa Sơn, Hòa Vang) một tảng đá lớn hàng chục m3 đã rơi xuống làm một người chết. Đây là mỏ đá tư nhân không có giấy phép, thuê các công nhân ở Thanh Hóa vào khai thác thủ công. Chính quyền địa phương đã buộc chủ mỏ đá này đóng cửa. Từ thực tế đó cho thấy, công tác phối hợp giữa các ngành, các cấp chưa chặt chẽ, một số địa phương buông lỏng, cho phép khai thác, tận thu khoáng sản không đúng thẩm quyền hoặc đùn đẩy trách nhiệm trong quản lý cũng như xử lý các vụ việc xảy ra. Về lâu dài, chính quyền địa phương nên có những biện pháp triệt để hơn, kiểm tra thường xuyên và xử phạt mạnh đối với các chủ mỏ vi phạm.

Theo Chánh thanh tra Sở TN&MT Hoàng Minh Hòa, thời gian qua, đơn vị nhận được nhiều đơn thư kiến nghị của người dân sống chung quanh các khu vực khai thác khoáng sản về tình trạng ô nhiễm môi trường, bụi, tiếng ồn do nổ mìn. Qua thanh tra, kiểm tra, đã xử phạt hai mỏ đá khai thác ngoài diện tích cấp phép với số tiền 22 triệu đồng. Công tác quản lý nhà nước đối với các mỏ đá cần được các ngành chức năng phối hợp hiệu quả, đúng quy trình. Hiện nay, có tám mỏ đá ở Đà Nẵng đã ngừng hoạt động vì một số lý do như hết giấy phép, chờ cấp giấy phép; do chưa đầy đủ hồ sơ, thủ tục, mới cấp phép chưa hoạt động. Một số mỏ đá làm ăn thua lỗ, nợ bảo hiểm hoặc đang khai thác “chui”. Nhiều doanh nghiệp vẫn chưa trang bị đầy đủ đồ bảo hộ cho người lao động, thiếu nợ bảo hiểm, hoặc trong quá trình khai thác mỏ, một số doanh nghiệp khai thác đá lại thuê những đội chuyên nghiệp khoan, nổ mìn để khai thác mỏ, mặt khác họ không nộp bảo hiểm lao động cho những người làm thuê này.

Thời gian qua, nhiều khu vực dân cư có các mỏ khoáng sản, người dân địa phương đã nhiều lần ngăn chặn xe ben chở đất đá làm ô nhiễm môi trường, nhiều vụ tai nạn giao thông do xe ben làm chết người. Trước thực trạng này, các ngành chức năng đã kiểm tra và xử phạt hơn bảy nghìn lượt xe ben vi phạm, mặt khác yêu cầu các doanh nghiệp có những biện pháp nhằm hạn chế bụi đất đá, tiếng ồn… Đó là cách làm của các mỏ đá ở núi Cẩm Khê, các doanh nghiệp khai thác đá ở đây cùng góp tiền khoan bốn giếng nước hai bên đường, thuê người dân phun nước, dọn vệ sinh tuyến đường có xe ben lưu thông nhằm hạn chế bụi đất đá. Hoặc các doanh nghiệp khai thác trên địa bàn huyện Hòa Vang, xử lý hạn chế bụi bằng chở đất đá đúng quy định, phun nước làm sạch bánh xe trước khi lưu thông ra các tuyến đường dân sinh. Theo Chi cục Bảo vệ môi trường Đà Nẵng, tính đến tháng 6-2011, số tiền ký quỹ môi trường thu được từ khai thác khoáng sản trên địa bàn hơn 3,3 tỷ đồng. Hiện, các dự án khai thác khoáng sản đang trong quá trình khai thác nên công tác cải tạo, phục hồi môi trường chưa được thực hiện. Hiện tại, chưa có chủ đầu tư nào đề nghị thành phố hoàn trả số tiền ký quỹ này.

Việc kiểm tra của các ngành chức năng chỉ theo kế hoạch hằng năm, còn việc khai thác của các doanh nghiệp thì diễn ra liên tục. Mặc dù nhiều doanh nghiệp hiện nay đã đầu tư trang thiết bị máy móc để cơ giới hóa nhằm hạn chế tối đa khai thác thủ công, nhưng tại các mỏ đá, nhiều công nhân vẫn làm việc thủ công, vẫn phải đối mặt với rất nhiều bất trắc. Về lâu dài, Đà Nẵng cần có những giải pháp mạnh, bảo đảm quyền lợi cho người lao động cũng như tái tạo lại môi trường dân sinh nhằm khắc phục tình trạng công trình mọc lên trong khi môi trường sống đi xuống.