Bánh mì Việt Nam và những khúc biến tấu

Được coi là món ăn sinh ra từ sự giao thoa giữa các nền văn hóa và ẩm thực khác nhau, bánh mì Việt Nam mang một tính chất khác biệt hoàn toàn so với bánh mì ở bất kỳ nơi nào trên thế giới. Được cho là xuất phát từ bánh mì baguette của Pháp, nhưng bánh mì Việt Nam nhỏ hơn, ngắn hơn, lại đặc biệt ở chỗ vỏ rất giòn, còn ruột lại rất mềm, với những bí quyết riêng mà không phải ai cũng theo được. Cũng là bột mì, là đường, nước, men, nhưng dưới bàn tay của những thợ làm bánh người Việt đã trở nên khác biệt. Bí quyết thì có nhiều, đây đó có người bật mí cách cho thêm vài giọt chanh, hoặc viên vitamin C, cũng có người mày mò ủ bột chua, ủ men tươi, với mục đích làm ra chiếc bánh thơm ngon và lành nhất.

Bánh mì vỏ giòn biến tấu.

Bánh mì nhân pate thịt nguội.

Điều kỳ diệu của bánh mì nằm ở nhân bánh. Thời bao cấp, bánh mì vỏ nhiều ruột ít, bên trong ruột nở phồng nhưng nắm lại có khi chỉ còn được một xíu. Thứ bánh ấy rạch dọc, bỏ vào đó cả một trời chua cay mặn ngọt, dù nhân có đơn sơ thế nào nhưng cứ đủ vị là chiếc bánh mì trở nên vô cùng hấp dẫn.

Pate của hàng bánh mì.

Bánh mì thịt nướng.

Nhân phổ biến nhất của bánh mì là pate, đến nỗi bánh mì “ba tê” đã trở thành tên gọi chung cho bánh mì nhân, phổ biến như người miền nam gọi xe máy là xe Honda. Một con dao bài sắc lướt qua tảng pate còn dày ngợp khúc mỡ trắng tinh trên đầu, quẹt hai ba nhát. Đôi sợi cà rốt, đu đủ hoặc su hào ngâm chua ngọt, vài lát thịt đỏ (xá xíu) mỏng dính, phết một dải bơ mỏng và kèm theo thật là nhiều dưa chuột cùng rau mùi, tương ớt, vậy là đủ cho một chiếc bánh mì căng mọng thơm phức thỏa mãn cái miệng thèm thuồng của tụi học sinh ăn xế chờ vào lớp học thêm, hoặc chú công nhân chuẩn bị vào ca tối. Bánh mì chủ yếu để ăn sáng, nhưng một tủ kính bánh mì nho nhỏ có thể phục vụ bất kỳ khách nào từ tinh mơ đến tận nửa đêm, bởi tính tiện dụng, nhanh gọn và giá thì vô cùng rẻ của món ăn đặc biệt này.

Bánh mì cá ngừ.

Khi kinh tế phát triển hơn, món bánh mì cũng có nhiều thay đổi, nhưng hồn cốt thì vẫn còn nguyên vẹn. Nào là bánh mì trứng, với một hoặc hai quả trứng gà đánh tan với lá hành xanh mướt, lật thật nhanh trên chảo, vừa chín tới nhưng vẫn còn mềm ướt bỏ nhanh vào chiếc bánh, nướng qua một xíu cho giòn vỏ rồi lấy ra quệt đẫm tương ớt ngọt, đủ sức làm cay tê nhưng ấm lòng bất kỳ cái dạ dày đói ngấu nào, mà cũng để lại ấn tượng thật lâu. Nào là bánh mì cá ngừ với nước sốt thơm phức không còn chút nào vị thanh tao của cá. Không thể không kể đến những xe bánh mì Donner Kebap một thời làm mưa làm gió trên khắp các đường phố Hà Nội, nay đã không còn mấy, chỉ còn lại chiếc xe bánh trước cửa Viện Goethe, vẫn đông khách đều với thịt nướng cắt lát ngay trên xiên, rất nhiều loại sốt và rau ăn kèm, thơm lựng đến tận hôm sau. Rồi nhân thịt nướng, thịt quay, xíu mại, nhân chay, giò lụa, chả… rất nhiều thứ đã được “biến hóa” giữa hai lớp vỏ giòn rụm của bánh mình.

Bánh mì bò nướng phomai.

Bánh mì giờ đã theo chân người Việt đi khắp thế giới. Ở nhiều thành phố lớn, đã có những cửa hiệu bánh mì Việt Nam, và đều rất thu hút thực khách. Những du khách từ khắp thế giới từng thưởng thức món ăn đặc biệt này ở Việt Nam cũng mang ấn tượng về nó đi khắp nơi.

Bánh mì được ghi tên vào từ điển Oxford vào ngày 24-3-2011. Oxford English Dictionary khi đó đã thêm từ “Banh mi” vào từ điển và giải nghĩa rằng đây là món ăn nổi tiếng của người Việt Nam, được tạo nên từ bánh mì xẻ đôi, cho thêm phần nhân rất phong phú gồm pate, thịt, rau củ, nước sốt, tương ớt…

Bánh mì gà nướng.

Báo The Guardiancủa Anh khi xếp bánh mì Việt Nam ở vị trí thứ hai trong danh sách “10 món ăn đường phố ngon và hấp dẫn nhất thế giới” đã viết: “Có một bí mật ít người biết đó là, chiếc sandwich ngon nhất thế giới không phải ở Rome (Italy), Copenhagen (Đan Mạch) hay thành phố New York (Mỹ), mà là trên những đường phố Việt Nam”. Cây bút chuyên về du lịch và ẩm thực của tập đoàn truyền thông BBC David Farley cũng đã khen ngợi “Bánh mì Việt Nam ngon nhất thế giới”. Khi còn sống, chuyên gia ẩm thực có ảnh hưởng lớn trên thế giới Anthony Bourdain cũng đã dành nhiều lời khen dành cho món bánh mì trong chương trình truyền hình “No Reservation” của ông trên đài CNN.

Bánh mì có mặt khắp các đường phố.

Cả những cửa hiệu sang trọng.

Bánh mì cũng là một trong số không nhiều món vừa là món ăn đường phố, người lao động nghèo cũng có thể mua được, vừa có mặt trong nhiều nhà hàng lớn sang trọng, với khẩu vị cơ bản giống nhau. Điểm hấp dẫn nhất của bánh mì là sự cân bằng, đủ vị chua cay mặn ngọt, cả rau, thịt, tinh bột chỉ trong một chiếc bánh. Và chính sự cân bằng này góp phần lý giải tại sao bánh mì – xuất phát từ phương Tây, lại có vị thế quan trọng ở một đất nước ăn cơm là chính như Việt Nam.