Bản lĩnh nhà báo trẻ trong thời đại 4.0

Đã 96 năm trôi qua, kể từ ngày báo Thanh niên – cơ quan ngôn luận của tổ chức Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập và rèn luyện xuất bản số đầu tiên vào ngày 21/6/1925, đánh dấu sự ra đời của nền báo chí cách mạng Việt Nam. Từ đó đến nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng, báo chí cách mạng Việt Nam luôn là lực lượng nòng cốt, giữ vai trò quan trọng trên mặt trận tư tưởng, văn hóa, không ngừng trưởng thành, vững mạnh về mọi mặt, đóng góp to lớn vào sự nghiệp cách mạng của Đảng, sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.

Các phóng viên, nhà báo tác nghiệp tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam, Hà Nội tháng 1/2021. (Ảnh: Phạm Cường)

Báo chí luôn sát cánh và đồng hành cùng những thăng trầm của đất nước trong mọi giai đoạn lịch sử. Năm 2020 và nửa đầu năm 2021 là khoảng thời gian đầy ắp những sự kiện trọng đại nổi bật của đất nước; là khoảng thời gian chứng kiến những sự kiện chưa từng có tiền lệ và những đổi thay lớn lao trong đời sống kinh tế, xã hội của cả thế giới và đất nước. Vô vàn khó khăn, rất nhiều thách thức… nhưng cũng là khoảng thời gian để những nỗ lực, quyết tâm của Đảng, Nhà nước và Nhân dân được cộng hưởng mạnh mẽ.

Chưa bao giờ hai tiếng “Việt Nam” được truyền thông quốc tế nhắc tới nhiều đến thế. Không chỉ bởi những sự kiện “5 năm mới có một lần” như Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, hay cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng Nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 – 2026, mà còn bởi Việt Nam nổi lên như một hình mẫu trong công tác phòng, chống dịch COVID-19, là một trong 10 nước trên thế giới có tốc độ tăng trưởng GDP cao nhất trong bối cảnh đại dịch COVID-19… Có được những điều này là đóng góp không nhỏ của công tác thông tin, tuyên truyền, trong đó báo chí là lực lượng tiên phong, đi đầu.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy: “Để làm tròn nhiệm vụ vẻ vang của mình, cán bộ báo chí cần phải tu dưỡng đạo đức cách mạng, cố gắng trau dồi tư tưởng, nghiệp vụ và văn hoá; chú trọng học tập chính trị để nắm vững chủ trương của Đảng, chính sách của Chính phủ; đi sâu vào thực tế, đi sâu vào quần chúng lao động…”. Người chỉ rõ: “Cây bút, trang viết là vũ khí sắc bén của nhà báo”. Với tư cách là một nhà báo cách mạng, Bác đã tự trau dồi đạo đức, phong cách của người chiến sĩ trên mặt trận báo chí và chính Người đã đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển của báo chí cách mạng Việt Nam. Vấn đề hàng đầu Người đòi hỏi các nhà báo là phải có phẩm chất chính trị vững vàng và theo đó phải có đạo đức tốt đẹp và trong sáng. Sống lành mạnh, trong sáng, không lợi dụng nghề nghiệp để vụ lợi và làm trái pháp luật.

Thấm nhuần lời dạy của Người, thế hệ những người làm báo cách mạng Việt Nam đã luôn nỗ lực để hoàn thành tốt vai trò, sứ mệnh của mình, luôn đồng hành với toàn Đảng, toàn dân trong suốt các thời kỳ cách mạng, với tinh thần cống hiến, sẵn sàng hy sinh, luôn có mặt trên tuyến đầu nóng bỏng nhất, quan trọng nhất của đất nước.

Học tập và noi gương những thế hệ làm báo đi trước, đội ngũ nhà báo trẻ hôm nay luôn có ý thức học hỏi và trau dồi để vừa giữ được “lửa nghề” vừa đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của độc giả và những thách thức mới của thời đại. Đó là thời đại gắn liền với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, thời đại của sự bùng nổ của thông tin mà nếu không vững vàng, bản lĩnh, người làm báo có thể bị tụt hậu hoặc thậm chí đánh mất chính mình.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (cách mạng 4.0) đã và đang tạo ra sự thay đổi nhanh chóng và mạnh mẽ trong toàn bộ hoạt động báo chí của nước ta hiện nay. Giữa môi trường truyền thông mở, đội ngũ phóng viên báo chí được thỏa sức sáng tạo ra những sản phầm truyền thông mới, đa dạng về hình thức, phong phú về nội dung. Những sản phẩm báo chí multimedia (đa phương tiện) ra đời, với các kiểu bài như: infographics, mega story, e-magazine, long-form,… đã không còn xa lạ với độc giả, tạo nên những món ăn tinh thần mới mẻ, khác với những bài báo chỉ gồm chữ viết và ảnh minh họa đơn thuần. Những cơ hội tuyệt vời để sáng tạo đó đồng nghĩa với việc đặt đội ngũ những người làm báo trước thách thức không nhỏ trong việc trau dồi kỹ năng, cập nhật công nghệ và phải luôn tự làm mới những tác phẩm của mình. Sự cạnh tranh giữa các loại hình truyền thông, đặc biệt là các sản phầm truyền thông mới vừa “làm khó” nhưng cũng vừa là động lực để nhà báo bắt kịp xu hướng phát triển của thời đại.

Đội ngũ phóng viên, nhà báo của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam không ngừng học hỏi và nỗ lực để tạo nên những sản phẩm báo chí chất lượng. (Ảnh chụp giao diện chuyên mục Multimedia trên trang báo)

Song, công nghệ vẫn là chưa đủ. Theo nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, trong thời đại 4.0, công nghệ rất quan trọng nhưng không phải là linh hồn của các tác phẩm báo chí. Trong quá trình phát triển của công nghệ ngày nay, tâm thế, trách nhiệm, đạo đức của nhà báo là quan trọng nhất. Bởi nền tảng công nghệ chỉ là phương tiện để truyền tải nội dung, nhận thức tới công chúng. Điều quan trọng ở đây là bản lĩnh chính trị, chuyên môn nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp của người làm báo.

Điều này đồng nghĩa với việc, đội ngũ những người làm báo trẻ hiện nay bên cạnh việc thường xuyên chú trọng bồi dưỡng về năng lực chuyên môn nghiệp vụ thì việc giữ gìn, rèn luyện phẩm chất đạo đức và đặc biệt là nâng cao bản lĩnh chính trị là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Bởi hiện nay, chúng ta đang phải đối mặt với rất nhiều thách thức. Thách thức trong việc nhận diện, đấu tranh với thông tin bịa đặt, xấu độc, thách thức trong việc vượt qua bản thân khỏi yếu tố tác động bên ngoài để có những tác phẩm có “tâm”, có “tầm” thể hiện rõ trách nhiệm xã hội của nhà báo.

Báo chí chính thống đang được đánh giá rất cao, ý thức và bản lĩnh chính trị của nhà báo đã góp phần không nhỏ tạo nên thành công này. Bên cạnh việc tuyên truyền, phản ánh thực tiễn sinh động của đời sống, những người làm báo đã không quản khó khăn, hiểm nguy, có mặt ở những điểm nóng về dịch bệnh; phản ánh kịp thời, minh bạch, những vi phạm, bất cập, những nơi làm chưa tốt, chưa đúng…; hoặc biểu dương những cách làm hay, những gương làm tốt để góp phần lan tỏa những điều tích cực trong cuộc sống.

Rõ ràng, sự phát triển không ngừng của khoa học công nghệ đã mang lại những điều kiện thuận lợi cho quá trình tác nghiệp cũng như quá trình sáng tạo nên các sản phẩm báo chí hay, có chất lượng cao của người làm báo, nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức buộc những người làm báo phải vượt qua. Đổi mới và sáng tạo, nhanh nhạy và kịp thời, đồng thời phải luôn giữ vững bản lĩnh chính trị – đó là những yếu tố cần thiết để đội ngũ nhà báo trẻ muốn đứng vững và khẳng định mình giữa thời công nghệ số – thời của cuộc cách mạng 4.0./.