Bài học phòng lây nhiễm chéo từ dịch sởi năm 2014

Dịch sởi đang diễn biến phức tạp, một số địa phương ghi nhận số ca mắc cao, đã có 5 ca tử vong liên quan bệnh sởi. Phóng viên Báo Điện tử Chính phủ có cuộc trao đổi với TS Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế về khuyến cáo phòng lây nhiễm chéo trong các cơ sở y tế.

Thưa ông, từ đầu năm đến nay, số ca mắc bệnh sởi trên cả nước gia tăng, đã có 5 bệnh nhân tử vong. Xin ông cho biết tình hình bệnh nhân sởi tại các bệnh viện hiện nay và bệnh có thay đổi gì so với trước không?

TS Hà Anh Đức: Theo con số báo cáo chưa đầy đủ, Bệnh viện Nhi đồng 1 TPHCM ghi nhận khoảng1.300 ca mắc sởi, Bệnh viện Nhi Trung ương cũng hơn 1.200 ca, một số bệnh viện khác cũng ghi nhận vài trăm ca… Đây là con số tích lũy từ đầu năm 2025 đến nay.

Đến nay, bệnh sởi chưa có gì đột biến. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn tiếp tục giải trình tự gen để xem bệnh có thay đổi hay đột biến không. Hiện tại, bệnh sởi vẫn trong tầm kiểm soát.

Dịch sởi năm 2014 đã ghi nhận nhiều trẻ tử vong, trong đó có nguyên nhân chính được chỉ ra do lây nhiễm chéo trong cơ sở y tế. Ông đánh giá như thế nào về việc kiểm soát lây nhiễm chéo hiện nay tại các bệnh viện và có khuyến cáo gì với các đơn vị này, thưa ông?

TS Hà Anh Đức: Tôi nghĩ đối với những cơ sở y tế, khu điều trị kín, đông người sẽ có nguy cơ lây nhiễm chéo. Nguy cơ này sẽ giảm nhiều nếu các bệnh viện tuân thủ việc phân loại, hướng dẫn thu dung, điều trị, cách ly và phương pháp điều trị theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Ví dụ, phòng kín, có thể mở cửa – một hành động rất đơn giản.

Về nguyên tắc, virus lây qua đường không khí và có tác nhân lây lan. Đối với sởi, bệnh lây lan nhanh trong các phòng kín, kém thông khí.

Bài học từ dịch sởi năm 2014 rất có giá trị, chính vì vậy, lây nhiễm chéo trong bệnh viện sẽ được khuyến cáo rất cao để các cơ sở y tế nhận diện vấn đề và chủ động áp dụng nghiêm túc các hướng dẫn của Bộ Y tế, làm sao để giảm tối đa số ca lây nhiễm chéo trong bệnh viện.

Trong tuần sau, Cục Quản lý khám chữa bệnh sẽ cập nhật và ban hành hướng dẫn mới điều trị bệnh sởi trên cả nước. Khi đó, Cục sẽ tập huấn trên toàn hệ thống từ việc thu dung, phân loại, điều trị bệnh nhân sởi…

Nếu cả 3 cấp chuyên môn gồm cơ sở, ban đầu, chuyên sâu được giao nhiệm vụ trong phân loại bệnh, điều trị bệnh thì sẽ giảm tải rất nhiều cho cấp chuyên sâu.

Hướng dẫn mới về chẩn đoán, điều trị bệnh sởi có gì cần lưu ý, thưa ông?

TS Hà Anh Đức: Theo hướng dẫn mới này, về xét nghiệm chẩn đoán, sẽ bổ sung xét nghiệm IgM sởi âm tính mà triệu chứng lâm sàng vẫn nghi ngờ sởi thì có thể làm lần 2 sau 72 giờ, hoặc chỉ định PCR sởi qua bệnh phẩm dịch tỵ hầu và thêm phân lập virus từ máu, dịch mũi họng trong giai đoạn sớm của bệnh...

Về chẩn đoán, hướng dẫn này có bổ sung các yếu tố nguy cơ bệnh diễn biến nặng, đối tượng có nguy cơ cao gồm: trẻ dưới 12 tháng tuổi, người chưa tiêm phòng vaccine hoặc tiêm không đầy đủ, suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc mắc phải, bệnh nền nặng, suy dinh dưỡng nặng, phụ nữ mang thai…

Hướng dẫn mới cũng bổ sung ca bệnh nghi ngờ như: có tiền sử tiếp xúc với người bệnh sởi trong vòng 7-21 ngày; sống trong vùng dịch sởi, có triệu chứng nghi sởi. Hướng dẫn cũng bổ sung ca bệnh lâm sàng gồm sốt, ho, chảy nước mũi hoặc viêm kết mạc, có hạt Koplik hoặc phát ban dạng sởi.

Ngay trong tuần này, Cục sẽ ban hành hướng dẫn chẩn đoán, điều trị mới về bệnh sởi.

Tại thời điểm này, thuốc và vật tư y tế phục vụ điều trị bệnh sởi tại các cơ sở y tế như thế nào, thưa ông?

TS Hà Anh Đức: Đến nay, chúng tôi chưa có báo cáo cụ thể từ các đơn vị, các địa phương về việc thiếu thuốc, vật tư y tế cho điều trị bệnh sởi. Tuy nhiên, với các quy định vừa rồi về đấu thầu, mua sắm thì tôi nghĩ không có vấn đề gì đáng ngại.

Xin cảm ơn ông!