Bác sỹ Israel: Học tập kinh nghiệm từ Việt Nam trong chống COVID-19

Trong bài viết đăng tải ngày 26/2 trên trang Haaretz của Israel, một bác sỹ người Israel làm việc tại Việt Nam đã lý giải lý do Việt Nam đã kiểm soát tốt dịch bệnh COVID-19, ít nhất cho đến thời điểm này, và nêu lên những kinh nghiệm mà Israel có thể học tập từ Việt Nam.

Trả lời phỏng vấn của Haaretz, Rafi Kot, bác sỹ người Israel đang tham gia chiến dịch ứng phó dịch bệnh do virus corona chủng mới (SARS-CoV-2) gây ra, nhận định rằng ban đầu Việt Nam bị bất ngờ bởi dịch bệnh.

Nhưng chỉ trong vòng 3 tuần kể từ ca lây nhiễm đầu tiên, dường như Việt Nam đã làm được điều mà một số quốc gia khác chưa làm được để khống chế dịch bệnh. Việt Nam không phát sinh ca nhiễm mới kể từ ngày 13/2, và 16 người nhiễm virus đã bình phục.

“Đầu tiên, vấn đề lớn nhất là SARS-CoV-2 xuất hiện vào dịp Tết Nguyên đán, khi hàng triệu người Việt Nam và Trung Quốc du lịch qua lại giữa các vùng. Đó dường như là thời điểm hoàn hảo để dịch bệnh bùng phát.

Thứ hai, virus mới này rất khác so với SARS, ví dụ như thời gian ủ bệnh rất lâu trước khi xuất hiện các triệu chứng. Do vậy, rất nhiều người không hề biết mình nhiễm bệnh và vẫn đi lại, tiếp xúc, phát tán mầm bệnh.”

Bác sỹ Kot đã sống tại Việt Nam 32 năm, là người sáng lập hệ thống phòng khám Family Medical Practice Việt Nam. “Tôi đã xây dựng hệ thống chăm sóc sức khỏe đầu tiên tại khu vực Bắc Bộ vào năm 1988. Sau đó, tôi dành vài năm tại Triều Tiên rồi trở lại Việt Nam và xây dựng một mạng lưới các phòng khám trong nước,” ông nói.

Hiện nay, bác sỹ Kot là một thành viên của nhóm các chuyên gia đưa ra các quyết định quan trọng trong chiến dịch phòng chống bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus SARS-CoV-2 gây ra tại Việt Nam.

“Dịch bệnh xuất hiện chỉ một thời gian ngắn sau khi Năm Mới âm lịch bắt đầu, khoảng cuối tháng Một. Chúng tôi nghe tin về virus tại Trung Quốc, nhưng chúng tôi khá bình tĩnh. Chúng tôi đã trải qua rất nhiều loại dịch bệnh do chủng virus corona gây ra, như SARS, cúm gia cầm và cúm lợn, chúng tôi đã xây dựng đội ngũ và hệ thống đối phó. Sau dịch SARS, chúng tôi nghĩ rằng không thể có dịch bệnh nào tệ hơn thế. Bởi dịch SARS đã quá khủng khiếp rồi, khi bệnh nhân đầu tiên tử vong tại Việt Nam và đồng thời bác sỹ điều trị cho bệnh nhân cũng tử vong.”

Giải quyết bẫy du lịch

Tại sao chỉ là Thành phố Hồ Chí Minh mà không phải các khu vực còn lại?

“Cuộc chiến chống SARS-CoV-2 diễn ra trong phạm vi địa phương. Du khách thường chỉ thăm một vài địa điểm tại Việt Nam mà bỏ qua 90% địa điểm còn lại, bởi vậy chúng tôi quan tâm đến những khu vực đô thị đông đúc…”

Khi nào thì Việt Nam nhận ra vấn đề nghiêm trọng hơn dự kiến?

“Con số người nhiễm bệnh tại Trung Quốc bắt đầu tăng vọt và chúng tôi nhanh chóng nhận ra rằngnhững du khách Trung Quốc sẽ tới Việt Nam, tới các khu du lịch, không chỉ từ Bắc Kinh hay Thượng Hải mà còn từ Vũ Hán và Hồ Bắc, vùng tâm dịch. Những du khách đó, cả người Việt Nam và người nước ngoài, sẽ tới nhiều khu du lịch.

Nhận thấy sự phức tạp trong những khu du lịch đó, chúng tôi hiểu rằng 14 ngày đầu tiên là rất quan trọng. Đó là lý do vì sao chúng tôi khuyến cáo đóng cửa các trường học tại Việt Nam và theo dõi diễn biến tiếp theo. Chúng tôi không hề biết rằng trẻ em hiếm khi bị nhiễm cúm do virus corona. Đó là điều đến hiện tại chúng tôi mới được biết.”

Bác sỹ Kot cho biết Việt Nam lựa chọn không cách ly các thành phố, nhưng rất nhiều người lựa chọn ở nhà bởi vì lo lắng. Ngoài ra, số người cần xét nghiệm tăng vọt.

“Chúng tôi lập tức nhận ra rằng mọi người đều muốn kiểm tra bởi họ quá lo lắng, kích động. Bởi vậy, trung tâm kiểm soát dịch bệnh đã chuẩn bị bảng câu hỏi để sàng lọc những ai cần xét nghiệm, như nhiệt độ cơ thể, có tiếp xúc với người Trung Quốc hay không… Vào thời điểm đó, chúng tôi cũng biết rằng nhiều người sẽ trả lời không thành thật bởi họ lo lắng bị chẩn đoán bệnh, và như vậy sẽ để lọt một số đối tượng, bởi vậy chúng tôi tìm cách đặt câu hỏi từ nhiều hướng khác nhau.

Một vấn đề phức tạp nữa là trên thực tế các bộ kit xét nghiệm có thể đưa ra kết quả âm tính giả, làm tăng sự lây lan virus.

“Chúng tôi có 3 trường hợp như vậy. Singapore có 20. Thậm chí trung tâm kiểm soát dịch bệnh CDC của Mỹ cũng thừa nhận bộ kit xét nghiệm có đôi chút vấn đề. Vào thời điểm Trung Quốc gặp khủng hoảng với các cuộc xét nghiệm, chúng tôi kiểm tra bệnh bằng triệu chứng.”

Trường hợp người nhiễm bệnh đầu tiên được phát hiện như thế nào?

“Chúng tôi bắt đầu xác định các trường hợp xét nghiệm dương tính. Chúng tôi phát hiện ra một nhóm những công nhân sống tại một địa phương phía Bắc Hà Nội vừa trở về từ Vũ Hán. Họ được một công ty Nhật gửi tới đó học một khóa học, sau đó trở về nhà và lây nhiễm cho các thành viên trong gia đình. Đó là vào khoảng ngày 4-5/2. Và sau đó, 16 người nhiễm bệnh.”

Cho tới nay, Việt Nam không có ca nhiễm mới. Vì sau lại có thể làm được điều đó?

“Người bệnh được đặt dưới sự kiểm soát nghiêm ngặt. Họ được đưa tới một bệnh viện đã sơ tán hết người bệnh trước đó. Họ được cách ly nghiêm ngặt, được chăm sóc bởi các bác sỹ và những thiết bị đặc biệt. Có hai bệnh nhân mắc bệnh rất nặng, nhưng tất cả đều đã bình phục.”

Làm sao để ngăn được virus lây lan?

“Chúng tôi nghĩ rằng có thể có nhiều hơn 16 ca nhiễm, trong trường hợp chúng tôi không thể kiểm tra tất cả mọi người. Nhưng chúng tôi theo dõi tất cả các trường hợp viêm phổi kép và tới nay chưa có sự xuất hiện trường hợp nhiễm mới nào.”

Ông giải thích như thế nào về con số bệnh nhân gia tăng nhanh chóng tại Hàn Quốc và Italy mà không phải là Việt Nam?

“Rất có thể còn do yếu tố thời tiết. Tại miền Nam Việt Nam thời tiết khá nóng. Trong khi đó, tại Hàn Quốc và Italy trời lạnh. Khi lạnh, mọi người tụ tập tại nhà và ở gần bên nhau, và lây nhiễm lẫn nhau.”

Xét nghiệm tại nhà

Israel đã quyết định xét nghiệm tại nhà đối với những người xuất hiện triệu chứng và bị cách ly.

“Tôi nghĩ rằng đó là một quyết định rất đúng. Bạn cần phải làm mọi cách để mọi người không phải tới bệnh viện. Ở Việt Nam mọi người không hề chủ quan… Cần khuyến khích mọi người làm xét nghiệm bởi rất nhiều người cảm thấy sợ.”

Ông nghĩ rằng điều gì sẽ xảy ra nếu bệnh dịch bùng phát tại Israel?

Mức độ chăm sóc mà bệnh nhân sẽ nhanh chóng giảm xuống mức sơ cứu. Israel có bao nhiêu giường bệnh. 100? 200? 300?

Trung Quốc đã đưa 115.000 nhân viên y tế tới Hồ Bắc và như thế thậm chí vẫn chưa đủ. Tel Aviv là một đô thị đông đúc như Vũ Hán. Và thậm chí Israel còn không có đủ những khu vực trống trải như Trung Quốc.

Mặt khác, mùa Xuân đang đến.

“Đúng vậy, thời gian trôi qua và thời tiết đang ấm lên. Có thể đúng khi nói rằng yếu tố cần thiết ở đây là kéo dài thời gian cho đến khi thời tiết ấm lên hoặc điều chế được vắcxin. Có thể mọi thứ sẽ trôi qua khi mùa Hè đến”./.