Ám ảnh nổ mìn phá đá ở Hồng Phong

LSO-Đến thôn Tềnh Chè, xã Hồng Phong và thôn Pác Lùng, xã Phú Xá, huyện Cao Lộc, chúng tôi không khó bắt gặp những căn nhà với những vết nứt trên tường, trần, cột. Người dân ở đây phản ánh: Nhà nứt do việc nổ mìn từ mỏ đá Hồng Phong I thuộc Công ty TNHH Hồng Phong đóng trên địa bàn thôn Tềnh Chè.

Nhà của bà Ngô Thị Tý, thôn Tềnh Chè chằng chịt các vết nứt

Nước mắt sau bức tường

Trong nhiều giờ có mặt tại các hộ dân ở thôn Tềnh Chè và Pác Lùng, hình ảnh mà chúng tôi bắt gặp phổ biến là những căn nhà với những vết nứt chân chim ngang dọc khắp tường, trần, cột. Có những căn nhà, công trình phụ, sân nhà nứt toác, rộng từ 5 – 10 cm. Bà Phùng Thị Toán, thôn Tềnh Chè bức xúc: “Căn nhà của tôi vừa xây cách đây 6 năm, trị giá hơn 1 tỷ đồng giờ bị nứt khắp nơi. Theo thời gian, những vết nứt càng dài và nhiều. Vì nổ mìn khai thác đá của Công ty TNHH Hồng Phong mà gia đình tôi phải chịu hậu quả này”. Tham quan căn nhà xây 3 tầng kiên cố tổng diện tích sử dụng 300 m2, chúng tôi tận mắt chứng kiến các bức tường, trần, cột, xà, sân nhà bà Toán chằng chịt vết nứt.

Chị Hứa Thị Hòa, người dân thôn Tềnh Chè kể: “Mỏ đá cách đây mấy trăm mét, cứ 2 hoặc 3 ngày lại nổ mìn 1 lần. Ngày 19/4/2017, từ mỏ đá phát ra một tiếng nổ vang trời, bàn ghế và mọi vật trong nhà rung hết cả lên. Chúng tôi giật mình, chạy vội ra khỏi nhà vì sợ nhà sập. Ngay sau đó, nhà tôi bị nứt nhiều hơn, lan can và 2 cầu thang bị đứt mối nối, 10 con tiện bị rơi gãy”.

Tềnh Chè có 85 hộ dân với gần 100 căn hộ. Mỏ đá Hồng Phong I ở ngay trong thôn. Thôn có những căn nhà cấp bốn, nhà trình tường và nhiều căn nhà xây 2 – 3 tầng kiên cố. Hộ gần mỏ đá nhất chỉ hơn 200 m. Hiện thôn có tới 90% căn hộ bị nứt.

Không riêng thôn Tềnh Chè, xã Hồng Phong, 56/56 hộ dân thôn Pác Lùng, xã Phú Xá cũng sống trong những căn nhà bị nứt. Pác Lùng có nhiều hộ sống ngay sát mỏ đá nên vết nứt nhiều hơn, to hơn. Người dân ở đây còn luôn đối mặt với hiện tượng đá lăn, đá văng từ mỏ. Anh Hứa Văn Đại, người dân Pác Lùng kể: “Ở thôn này, nhà xây hay nhà đất cũng bị nứt hết. Căn nhà trình tường của tôi được ông bà làm cách đây mấy chục năm thế nhưng các vết nứt chỉ xuất hiện kể từ khi công ty khai thác mỏ đá gần thôn. Bây giờ tường nhà, tường bếp không chỗ nào lành lặn. Mái ngói cũng phải đảo rất nhiều lần vì đá văng. Hằng ngày, gia đình tôi sống trong căn nhà này cứ nơm nớp lo sập đổ và bị đá rơi vào người. Muốn làm căn nhà mới cũng không dám vì sợ xây xong lại bị nứt, hỏng”.

Dân chờ trong vô vọng

Công ty TNHH Hồng Phong chính thức đi vào hoạt động từ năm 1994 với ngành nghề chính là khai thác đá, cát, sỏi, đất sét. Cùng với đó, mỏ đá Hồng Phong I thuộc công ty tại thôn Tềnh Chè đã hoạt động hơn 20 năm nay.

Ông Hoàng Văn Huấn, Phó Chủ tịch UBND xã Hồng Phong, huyện Cao Lộc khẳng định: Trước tình trạng nhà, công trình phụ của người dân thôn Tềnh Chè bị nứt, hư hỏng, xã nhiều lần kiến nghị lên cấp trên, đồng thời đề nghị công ty có biện pháp sản xuất kinh doanh không ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân. Những vụ nổ mìn gây chấn động, xã cũng lập biên bản sự việc.

Theo phản ánh của đông đảo người dân Tềnh Chè, Pác Lùng, Công ty TNHH Hồng Phong chưa giải quyết kịp thời và thỏa đáng nguyện vọng của họ. Sau vụ nổ mìn chấn động khu vực xã Hồng Phong và Phú Xá vào ngày 19/4/2017, lãnh đạo Công ty TNHH Hồng Phong có đến thăm các hộ dân trong thôn Tềnh Chè, Pác Lùng. Ngay sau đó, lãnh đạo công ty thỏa thuận và ký cam kết hỗ trợ bằng tiền mặt hoặc vật liệu xây dựng cho 100% hộ dân ở 2 thôn. Theo đó, công ty hỗ trợ từ 10 – 19 triệu đồng/hộ dân thôn Pác Lùng; từ 5 – 60 triệu đồng/hộ dân thôn Tềnh Chè tùy theo mức độ bị ảnh hưởng. Với mức hỗ trợ này, 19/56 hộ dân thôn Pác Lùng và 5/85 hộ dân thôn Tềnh Chè không nhất trí vì cho rằng số tiền hỗ trợ thấp so với mức độ thiệt hại.

Bà Hoàng Thị Liêm, Trưởng thôn Pác Lùng cho biết: Từ trước đến nay, chưa có hộ nào trong thôn được nhận tiền hỗ trợ do bị nứt nhà. Năm 2013, thôn có đơn kiến nghị lên cấp trên thì đoàn công tác của huyện và công ty xuống kiểm đếm, xác minh. Sau đó, công ty cam kết hỗ trợ các hộ bị ảnh hưởng bằng tiền mặt, hỗ trợ kinh phí di dời hoặc cung ứng vật liệu xây dựng để sửa chữa nhà, nhưng đến nay chưa thấy thực hiện đúng cam kết.

Trước việc công ty không thực hiện đúng cam kết chi trả tiền hỗ trợ và mức hỗ trợ thấp, từ ngày 26/5/2017 đến nay, một số hộ dân thôn Pác Lùng và Tềnh Chè dùng phương tiện và dựng lán ngăn chặn việc vận chuyển xe chở đá của Công ty TNHH Hồng Phong từ mỏ đá về xưởng nghiền. Ông Hứa Bảo Đại, thôn Pác Lùng bức xúc: Công ty đã 3 lần hứa hỗ trợ tiền, vật liệu xây dựng cho người dân nhưng đến nay chưa thực hiện lần nào. Mới đây nhất là vụ nổ mìn ngày 19/4, công ty hứa sẽ hỗ trợ nhưng nay chưa thấy động thái gì.

Người dân thôn Tềnh Chè và Pác Lùng vốn chỉ quen với sản xuất nông nghiệp, nhưng hơn 20 năm nay, họ cũng phải quen với những tiếng nổ mìn, quen sống trong những căn nhà nứt, hỏng có nguy cơ sập đổ bất cứ lúc nào và quen với cả những lời hứa suông của lãnh đạo Công ty TNHH Hồng Phong về việc hỗ trợ thiệt hại. Thiết nghĩ, trước tình trạng này cần sớm có sự vào cuộc của các cấp chính quyền và ngành chức năng nhằm đem lại cuộc sống ổn định trong khu vực.

MINH ĐỨC