_____________

1. Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam lần đầu tiên tham dự trực tiếp Phiên thảo luận chung cấp cao Khóa họp Đại hội đồng Liên hợp quốc, truyền tải thông điệp mạnh mẽ rằng mỗi quốc gia đều đóng một vai trò quan trọng trong “bản giao hưởng lớn của thời đại”. Những khó khăn, thách thức chưa từng có đòi hỏi sự đoàn kết, hợp tác chặt chẽ của mọi quốc gia và khả năng phát huy vai trò của các thể chế đa phương.

Việt Nam nêu bật tầm nhìn và cam kết đóng góp củng cố chủ nghĩa đa phương, cùng hành động để kiến tạo tương lai hòa bình, ổn định, thịnh vượng và bền vững. Để hiện thực hóa tương lai này cần coi hòa bình, ổn định là nền tảng; bảo đảm sự phát triển bình đẳng của mỗi quốc gia, mỗi cộng đồng, mỗi con người; sớm thiết lập những khuôn khổ quản trị toàn cầu thông minh với tầm nhìn dài hạn về khoa học-công nghệ; có tư duy mới kiến tạo tương lai mang tính chuyển đổi mạnh mẽ, toàn diện; đặt con người ở vị trí trung tâm chủ thể.

_____________

2. Hiệp ước vì tương lai, Văn kiện số toàn cầu và Tuyên bố về các thế hệ tương lai được các nước thành viên Liên hợp quốc thông qua tại Hội nghị Thượng đỉnh Tương lai, được đánh giá là cơ hội “duy nhất trong thế hệ này” để cộng đồng quốc tế thống nhất về tầm nhìn và cách thức kiến tạo một tương lai tốt đẹp hơn cho các thế hệ mai sau.

Các văn kiện đề ra những hành động và mục tiêu tham vọng, như huy động nguồn lực để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững (SDG), củng cố các thể chế đa phương, thiết lập các khuôn khổ, nguyên tắc mang tính nền tảng để thúc đẩy hợp tác số và đổi mới, sáng tạo. Hiệp ước vì tương lai hướng tới chủ nghĩa đa phương hiệu quả, toàn diện và có tính tương tác, kết nối cao hơn.

__________

3. Nhóm các nền kinh tế mới nổi hàng đầu thế giới (BRICS) mở rộng danh sách đối tác. Liên minh châu Phi (AU) lần đầu tham dự Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) với tư cách thành viên chính thức. Điều này không chỉ cho thấy sức hút của BRICS và G20, mà còn tiếp tục khẳng định hợp tác đa phương là xu thế chủ đạo trong quan hệ quốc tế. Tiếng nói, tính đại diện và vai trò của các quốc gia Nam bán cầu được nâng cao, góp phần cải cách hệ thống quản trị toàn cầu công bằng và toàn diện hơn.

Theo sáng kiến của Brazil, nước Chủ tịch G20 năm 2024, Liên minh toàn cầu chống đói nghèo ra mắt nhằm hỗ trợ và đẩy nhanh các nỗ lực xóa đói giảm nghèo, giảm bất bình đẳng và góp phần thúc đẩy quan hệ đối tác toàn cầu nhằm đạt được các Mục tiêu phát triển bền vững (SDG).

_________

4. Trong năm bầu cử lớn nhất lịch sử nhân loại, gần một nửa dân số thế giới đi bỏ phiếu ở hơn 50 quốc gia, vùng lãnh thổ. Nhiều nhà lãnh đạo tái đắc cử, bảo đảm ổn định chính sách, trong khi một số quốc gia lựa chọn bộ máy lãnh đạo mới.

Ông Donald Trump lần thứ hai đắc cử, trở thành Tổng thống thứ 47 của Mỹ. Đảng Cộng hòa giành quyền kiểm soát cả Quốc hội lưỡng viện và Nhà Trắng.

Liên minh Dân chủ quốc gia (NDA), do đảng Nhân dân Ấn Độ (BJP) của Thủ tướng Narendra Modi lãnh đạo, giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Hạ viện. Ông Modi được bầu giữ chức Thủ tướng Ấn Độ ba nhiệm kỳ liên tiếp.

Tổng thống đương nhiệm Vladimir Putin giành số phiếu ủng hộ áp đảo, tiếp tục lãnh đạo nước Nga trong nhiệm kỳ 6 năm. Ông Putin khẳng định sự ủng hộ của người dân đối với đường lối chính trị và kinh tế giúp nước Nga mạnh mẽ và độc lập hơn.

__________

5. Thỏa thuận ngừng bắn kéo dài 60 ngày có hiệu lực nhằm chấm dứt gần 14 tháng giao tranh giữa Israel và Hezbollah, mở ra hy vọng cho một thỏa thuận tương tự đối với cuộc xung đột đẫm máu ở Dải Gaza giữa lực lượng Israel và Phong trào Hồi giáo Hamas ở Palestine. Các cuộc xung đột giữa Israel với Hezbollah và Hamas trong hơn một năm đã khiến hơn 45.000 người Palestine tại Gaza thiệt mạng, hàng chục nghìn người bị thương; gần 3.800 người tại Liban thiệt mạng và 15.600 người bị thương.

Đại hội đồng Liên hợp quốc Khóa 79 đã nhất trí thông qua nghị quyết A/ES-10/L.33 yêu cầu ngừng bắn ngay lập tức, vô điều kiện và kéo dài tại Dải Gaza, đồng thời trả tự do ngay lập tức và vô điều kiện cho tất cả các con tin. Đại hội đồng Liên hợp quốc cũng yêu cầu Israel xóa bỏ lệnh cấm đối với Cơ quan Cứu trợ và việc làm của Liên hợp quốc cho người tị nạn Palestine (UNRWA).

_________

6. Các đảng cánh hữu trỗi dậy mạnh mẽ tại châu Âu, với những chiến thắng quan trọng tại cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu và nhiều cuộc bầu cử trong khu vực, đã làm “rung chuyển” chính trường châu Âu. Thực tế cho thấy, trong bối cảnh những vấn đề di cư, an ninh và chủ quyền quốc gia thu hút sự quan tâm đặc biệt, các đảng cực hữu như RN ở Pháp, AfD ở Đức, FPO ở Áo hay ANO ở CH Séc, đưa ra nhiều tuyên bố và chính sách đánh trúng tâm lý của một bộ phận cử tri châu Âu.

Sự lên ngôi của các đảng cánh hữu không chỉ tạo biến chuyển trên chính trường từng quốc gia, mà còn đe dọa làm lung lay khối thống nhất của Liên minh châu Âu (EU). Nhiều dự án, chương trình hoạt động của EU sẽ gặp khó khăn hơn, trong đó có Thỏa thuận xanh về năng lượng và môi trường, hay vấn đề di cư sẽ được siết chặt hơn. Điều này ảnh hưởng tiêu cực tới vai trò của EU trong quan hệ quốc tế.

__________

7. Tình hình biến động nhanh chóng ở Syria dẫn tới sự sụp đổ của chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad sau khi lực lượng đối lập do nhóm Hayat Tahrir al-Sham (HTS) đứng đầu nắm quyền kiểm soát đất nước. Syria bước vào giai đoạn chuyển tiếp đầy khó khăn dưới sự điều hành của chính phủ lâm thời. Cộng đồng quốc tế kêu gọi tiến trình chuyển tiếp chính trị hòa bình và toàn diện, hướng tới các cuộc bầu cử và Hiến pháp mới, bảo đảm sự toàn vẹn lãnh thổ của Syria.

Nhiều nước tiếp tục hỗ trợ Syria sớm đi vào ổn định. Sự bình yên đang dần trở lại trên đường phố thủ đô Damascus. Các trường học đã mở cửa trở lại đón học sinh. Thủ lĩnh HTS công bố kế hoạch cải cách kinh tế và an ninh toàn diện, bao gồm đề xuất tăng lương 400% cho công nhân và giải trừ vũ khí của tất cả các phe phái vũ trang ở Syria. Tái thiết là ưu tiên quan trọng tại quốc gia bị xung đột tàn phá này.

____________

8. Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua nghị quyết mang tính bước ngoặt về thúc đẩy các hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI) an toàn, bảo mật và đáng tin cậy vì sự phát triển bền vững cho tất cả mọi người, trong bối cảnh cộng đồng quốc tế đang đối mặt với cả cơ hội và thách thức từ việc ứng dụng và quản trị AI.

Liên minh châu Âu (EU) chính thức kích hoạt đạo luật quản lý AI, sau khi Hội đồng châu Âu thông qua Công ước khung về AI, đánh dấu sự ra đời hiệp ước toàn cầu đầu tiên mang tính ràng buộc về mặt pháp lý liên quan các quy định về quản lý sử dụng AI. Văn kiện đặt ra khung pháp lý đối với tất cả giai đoạn trong quá trình phát triển, sử dụng các hệ thống AI, đồng thời giải quyết rủi ro tiềm ẩn của AI và thúc đẩy đổi mới công nghệ một cách có trách nhiệm.

ASEAN cũng công bố Hướng dẫn về đạo đức và quản trị AI nhằm thúc đẩy việc sử dụng AI một cách có trách nhiệm.

_____________

9. Hội nghị lần thứ 29 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29) tại Azerbaijan đạt được bước tiến quan trọng với thỏa thuận tài chính, theo đó các nước phát triển cam kết chi ít nhất 300 tỷ USD/năm, từ nay đến năm 2035 nhằm giúp các nước đang phát triển thúc đẩy đầu tư chuyển đổi, tăng cường khả năng thích ứng biến đổi khí hậu. Thỏa thuận cũng thúc đẩy cải cách hệ thống tài chính đa phương, khuyến khích khu vực tư nhân và các ngân hàng phát triển đa phương tăng quy mô tài trợ cho các nước đang phát triển lên 1.300 tỷ USD/năm để ứng phó có hiệu quả với cuộc khủng hoảng khí hậu.

Cùng với đó, các quyết định quan trọng liên quan cơ chế thị trường carbon toàn cầu, việc thể chế hóa Quỹ tổn thất và thiệt hại do Liên hợp quốc hậu thuẫn, đánh dấu kỷ nguyên mới về hợp tác và tài chính khí hậu toàn cầu. Cơ chế thị trường carbon mở ra cơ hội cho các nước đang phát triển triển khai các dự án mới, thu hút đầu tư vào công nghệ xanh và tạo ra các cơ hội kinh tế bền vững.

_____________

10. Năm 2024 được ghi nhận là năm nóng nhất trong lịch sử, với nhiều nơi trên thế giới xác lập nền nhiệt cao kỷ lục, cả nhiệt độ không khí và các đại dương cũng đều ở mức cao nhất mọi thời đại. Thiên tai gây tổn thất nghiêm trọng tại nhiều quốc gia, với thiệt hại kinh tế ước tính 310 tỷ USD, tăng 6% so với mức năm 2023 trong bối cảnh tác động của khủng hoảng khí hậu ngày càng tồi tệ.

Trận động đất 7,6 độ kèm cảnh báo sóng thần xảy ra ở Bán đảo Noto thuộc tỉnh Ishikawa của Nhật Bản cướp đi sinh mạng của hơn 240 người. Siêu bão Yagi đổ bộ vào nhiều nước châu Á gây mưa lớn và lũ lụt, cướp đi sinh mạng của hàng trăm người. Siêu bão Helene ở Mỹ làm hơn 200 người thiệt mạng. Mưa lớn gây lũ lụt kinh hoàng ở Tây Ban Nha, dẫn tới thảm kịch thiên nhiên tồi tệ nhất trong nhiều thập niên ở châu Âu, khiến hơn 200 người chết. Ngoài bão lũ dồn dập, hiện tượng nắng nóng cực đoan cũng gây hậu quả khắc nghiệt.